TAVŞANLI YÖRESİNDE BAĞCILIK

Ne zaman yokluk aklıma düşse gözlerim dolar. Gözlerim dolarken önemserim varlığı. Yokluğun sıkıntısı iç dünyamda çaktırır şimşekleri. Nice yaşlıdan dinlediğim hatıralar hafızamda ayaklanır. Birikimlerin birikintisinde boğulurum gündüz vakti. 16.yüzyılda ben yaşamış olmasam da, salnameler okur, rakamlar bellerim. O günün insanlarının toprakla bütünleşmesini okurken, arpa, buğday, burçak ve yulaf yolmalarına şahit olurum. Otuz küsur meslek(1) içinde ağdacılığın İlçemizde meslek olarak sayıldığını bellerim. 1940lı yıllara kadar tarıma dayalı işlerin en yoğun işler arasında olduğunu belleğime kaydederim. 235 dönüm bağ (2) olduğunu öğrenirim. Öğrendiğim an, anamın pekmez küplerine düşerim sevinçle.

Bu sevinç içindeyken, dünden bugüne 235 dönüm bağın akıbetine merak salar dururum. Var olanın üstüne kaç dönüm bağ kurulduğunu sorup sorgularım kendi kendime. Sorgularken ilçemin köylerini dolaşır gözlerim yeniden ve üşenmeden. Bu konuda erinmezken, bağların yokluğunda yok olurum. Yokluğumla “Tarımsal Komisyonlar” kurmaya yeltenirim durduk yerde.

Evliya Çelebi’nin methiyelerini duymak, duyurmak isterim köy köy, karış karış. Duyurdukça göçleri önlemenin bağlarını kurmayı düşlerim.

1844-45 yıllarında bağlık arazisi olan, bugün itibariyle idari olarak ilçemize bağlı dokuz köyün bağlık arazi miktarını boyunlara asmak isterim.  Gölcük Köyü’nde 18,5 dönüm, Başköy’de 26,5 dönüm, Doğanlar Köyü’nde 4,25 dönüm, Kızılbük Köyü’nde 57 dönüm, Kışlademirli Köy’ünde 40,5 dönüm, Çayır-Çaldibi Köylerinde 58,75 dönüm, Dağdemirli Köyü’nde 36 dönüm, Ağa Köy’de 2,5 dönüm, Değirmisaz’da 70,75 dönüm diyerek duyurmak isterim(3).  Bu köyler içinde dönümde en yüksek hasılada Dağdemirli ve Değirmisaz Köylerinin baş çektiğini söylemeyi görev bilirim.

Evliya Çelebi’nin ifadesine göre; “Tavşanlı’nın 1671 yılında 70 pare köyü vardır. Kale eteklerinde bağ ve bahçeleri bulunmaktadır. Övülmeye değer Tavşanlı ağdası çam kutuları ile bazı vilayetlere taşınmaktadır. Baldan leziz pek pekmezdir. Halkın çoğunun kazancı bu ağdadandır.  Halkın çoğu bağdadır” demektedir. (4)

Kayıtlar bunu derken uyanırım uykulardan. Uyandıkça bugün kaç dönüm bağımız var merak salarım. Merakım arttıkça sivil toplumdan saydığım fakat olmayan Tarım Komisyonlarında tartışmaya açarım konuyu.  Araştırmalara konu etmek isterim “Bağcılık” konusunu. Kamu işletmelerinin azalan işgücü sayısını gördükçe çoğaltırım araştırmaları. Bir bağ çubuğu dikenin karşımda esas duruşta durmasını değil, önünde saygıyla eğilmek isterim. Festivallerde duyurmak isterim yılın bağcısını.  Geçmişi belledikçe geleceği bilmek isterim.

Bu yörenin geçmişinde bağcılığı gördükçe;  Manisa ve Aydın ovalarına bağ bellemeye gidişe gönlüm razı değil derim kısaca. Bilmem siz razı mısınız?

KAYNAKÇA:

1-A Urfalı- Efsane Kent Tavşanlı-sayfa 61. 2- A: Urfalı- Efsane Kent Tavşanlı- sayfa 60.  3-Aldülhamit Batkitar Temmettüat defterlerinde Eğrigöz( Emet Ve Hisarcık Nahiyesi’nin sosyo- ekonomik yapısı. 4-Hasan Efe- Tavşanlı Tarihi, sayfa 22.